Verwarring tussen PSI en Open Data?

Verwarring tussen PSI en Open Data?

De Europese Commissie heeft het vandaag over de Open Data strategie1 waarvan de juridische kapstok tastbaar wordt door de richtlijn Public Sector Information (in herziening).

Leidt ze onder deze verschillende termen een politieke koerswijziging in?

Wat verstaat men onder Public Sector Information ?

Er is een zekere overlapping tussen de term ‘informatie’, gebruikt in de titel van de Europese richtlijn van 2003, en de term ‘document’.  De draagwijdte van de term ‘document’ is echter uiterst ruim en verscheiden (overweging 11). Ruim omdat het elk soort van medium omvat. Verscheiden omdat het op alle domeinen betrekking heeft.

Destijds heeft de EU zich tot de overheid gericht omdat deze over informatie beschikt over zowat alle domeinen. Van het ogenblik dat een domein van het leven gereglementeerd wordt of dat een overheidsdienst zich organiseert, gaat dat proces gepaard met gegevensinzameling, verwerking en  het opslaan ervan, communicatie… steeds verbonden met de finaliteit van de overheidsdienst.
Een overheidsdienst kan haar prerogatieven enkel in het kader van haar opdrachten uitoefenen, opdrachten die zelf steeds gereglementeerd zijn.  De communicatie van  documenten is meestal voorbehouden aan particulieren waarop de informatie slaat.  In bepaalde gevallen echter (geografisch instituut, meteorologisch instituut) is er ook een verspreiding naar doelgroepen toe die met klanten geassimileerd worden (uitgeversfirma’s, dagbladen, financiële analisten,…).

De voornaamste doelstelling van de richtlijn 2003/98/ bestaat erin deze documenten ter beschikking te stellen van derden, buiten de verhouding overheid- burger/ondernemingen….Het grootste aantal documenten, het spreekt vanzelf.  Geen formele verplichting maar reeds een wil om massale informaties in een andere categorie te plaatsen, een wil om deze officieel in het publiek domein aan te reiken  ( massale informaties in tegenstelling tot individuele gegevens), informaties die reeds openbaar zijn maar die niet voldoende zichtbaarheid genieten en in een formaat dat niet erg gunstig is voor hergebruik.

Voortaan wordt het hergebruik van documenten door de ondernemingen dus via ‘minimale’ regels geregeld. Het zijn inderdaad de ondernemingen die potentieel baat hebben bij de richtlijn die opgesteld is in het kader van de bevordering van de interne markt (overweging 5), wat niet belet dat ook particulieren die geen commercieel doeleinden hebben, overheidsinformatie kunnen hergebruiken.

Een van de vijf principes die aan de grondslag liggen van de richtlijn (zie de presentaties op het colloquium van oktober 2007…) is zeker de voorkeur voor een elektronisch formaat2, voor zover het voldoende gestandaardiseerd is, kan hergebruikt worden en gebruiksvriendelijk is.Een andere inzet was om de opzoeking van documenten te vergemakkelijken, wat geleid heeft tot het ontstaan van portalen in verschillende lidstaten en steden.

Open Data?

In het kielzog van de ‘Open Data’ beweging, een term die veel later (2010) is geïmporteerd en overgenomen van de Britten en de VSA die zich in het kader van een andere minder dwingende regelgeving begeven, zijn concepten van open governement, openness, … E-democracy, enz…overgevlogen.  Deze termen zijn verder verspreid bij het grote publiek, zonder rekening te houden met de vooruitgang binnen de overheidsdiensten noch met de evolutie van onze regeringen. Denken wij maar aan de ontwikkeling inzake toegankelijkheid tot de eigen gegevens voor de burger dankzij de technologische evolutie (in België : mijn dossier, my minfin, my pension, private search van de KBO)  de applicaties ten dienste van de vereenvoudiging door middel van uitwisseling van gegevens tussen overheidsdiensten, de consultatie inzake voorstellen van teksten, de mechanismen van elektronische stemming (E-democracy).

► Data? Zou een synoniem van ‘document’ kunnen zijn, maar met een beperktere draagwijdte.  Een statistische informatie maakt deel uit van een document, een ‘ruwe’ informatie die de bouwsteen, als het ware een embryo is,  van een te bouwen informatie…

► Open? ‘De gegevens vrijgeven’  ‘Het openstellen van de laden van de overheidsdiensten waar schatten aan informatie  schuilen’ zijn maar waardeloze slogans.  Zoals eerder gezegd, is veel informatie reeds vrij maar het is meer de manier waarop de overheid ze ter beschikking stelt die verbeterd dient te worden. Het stimuleren van de overheden die informatie produceren, hun interesse opwekken voor het hergebruik van hun informatie, dat proces steekt nog in de kinderschoenen. Middelen en ideeën zijn nodig, er moet een vraag naar hergebruik van informatie zijn, wederzijdse voordelen moeten eruit kunnen voorspruiten, van zodra de overheid diensten aanbiedt bovenop haar initiële opdrachten.

► Daar waar de doelstelling van de PSI richtlijn erin bestond de welvaart van de ondernemingen en de groei van de tewerkstelling te bevorderen, lijkt de ‘open data’ zich ook te richten op de toegankelijkheid voor de burgers van overheidsinformatie ten gunste van spontane, persoonlijke combinaties (mash up).  Een van de moeilijkheden voor toegang tot belangrijke volumes aan informatie is waarschijnlijk de prijs die ervoor moet betaald worden. De grens zou eveneens kunnen getrokken worden op dit criterium van gratis of tegen vergoeding te verkrijgen informatie.

► Anderzijds slaat de PSI richtlijn alleen op de gegevens, in het bezit van  de overheid, die voortaan bepaalde regels van non-discriminatie, transparantie, harmonisatie in acht dient te nemen.  Daarentegen kunnen alle data van de ondernemingen in de sfeer van open data opgenomen worden. Deze zijn echter niet aan deze goede regels onderworpen. De onderneming zal bij voorbeeld al haar verkooppunten in exclusiviteit ter beschikking stellen, zonder enige verplichting van transparantie.

 

Dit gezegd zijnde, zijn alle beraadslagingen inzake bescherming van de persoonlijke gegevens, standaard licentie,  auteursrechten, juiste vergoeding in kader gevoerd van de omzetting van de PSI richtlijn … in zowat dezelfde termen langs beide zijden van de Atlantische Oceaan waar de term ‘open data’ nu in is.

 

D. De Vos4

December 2011

 

[1] Zie het communiqué van Nelly Croes "Digital agenda turning governement data into gold" du 12 décembre 2011.

[2] Het voorstel van richtlijn die de richtlijn van 2003/98 wijzigt wil de term ‘elektronisch formaat’ door ‘machinaal leesbare formaten’ en die metadata includeren.

[3] Zie o.a. de brochure ‘My glass house web’, beschikbaar op kansalarij.belgium.be

[4] Deze nota verbindt alleen de auteur...